Volle kracht vooruit!

Rutger Engels, nog net voorzitter van de Raad van Bestuur van het Trimbos-instituut en binnenkort Rector Magnificus van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, reflecteert op de recente versnelling in stoppen-met-roken activiteiten en de kansen die dat biedt voor een rookvrije samenleving.

Gevolgen van roken tijdens zwangerschap voor moeder en kind

Recente meta-analyses tonen een associatie aan tussen roken tijdens de zwangerschap en zowel postpartum depressie bij moeders als het krijgen van een kind met ADHD. Om ADHD te voorkomen is in het eerste trimester stoppen met roken al te laat. Daarnaast blijkt uit een systematische review dat variabelen op vele domeinen (sociodemografische gegevens, psychologische, zwangerschaps- en gezondheidsgerelateerde factoren) kunnen voorspellen of iemand stopt met roken tijdens zwangerschap.

Nadelige effecten van roken op prostaattumoren

Roken is geassocieerd met agressievere tumoren van de prostaat, blijkt uit een meta-analyse. Daarnaast hebben rokers een slechtere prognose dan niet-rokers met betrekking tot prostaatkanker. Zelfs na stoppen met roken houdt het negatieve effect nog tien jaar aan.

Populatie-effect van de e-sigaret

Een Amerikaanse simulatiestudie concludeert dat op populatieniveau de gezondheidsvoordelen van de e-sigaret (volwassenen die stoppen met roken) opwegen tegen het mogelijke nadeel (jongeren die door de e-sigaret gaan roken). Zelfs in een worst-case scenario waarin dampen aanzet tot roken, het effect op stoppen maar heel beperkt is, en dampers minder gezondheidswinst hebben, zijn op termijn de voordelen groter dan de nadelen.
Of kwetsbare groepen, zoals drugsverslaafden, personen met een ernstige psychische aandoening, daklozen en gedetineerden ook baat hebben bij de e-sigaret, is volgens een Engelse systematische review wegens de slechte kwaliteit van het beschikbare onderzoek nog onduidelijk.

Facebook’s woorden zijn geen daden

In officiële beleidsdocumenten stelt Facebook tabaksreclame op haar platform tegen te willen gaan. Uit onderzoek van de Stanford universiteit blijkt echter dat op Facebook vele gesponsorde pagina's te vinden zijn voor waterpijptabak, e-sigaretten en sigaren. De traditionele sigarettenmerken hebben geen eigen Facebookpagina's, maar zijn wel te vinden op de Facebookpagina's van de online tabakswebshops. 

Kruidenmedicijn voor stoppen met roken

Vernonia cinerea (L.) Less., een veelvoorkomend kruid in (sub)tropische gebieden, is volgens een meta-analyse van vijf kleine trials uit Thailand effectief als ondersteuning bij het stoppen met roken. Na 8 tot 12 weken behandeling was de groep die het kruid nam (als thee, sap, capsule of zuigtablet) ongeveer 1,5-2 keer zo vaak gestopt met roken als de controlegroep die alleen counseling kreeg. De resultaten zijn vooral interessant in landen waar de gangbare stoppen-met-roken medicatie slecht beschikbaar of (te) duur is.

Hollandse nieuwe

Ajla Mujcic (Trimbos-instituut) heeft een online interventie ontwikkeld om mensen die kanker hebben (gehad) te ondersteunen bij het stoppen met roken (en drinken).

Promovenda Andrea Rozema (Universiteit van Tilburg) waarschuwt: halfbakken rookverbod op scholen zorgt voor averechts effect onder scholieren. 

Frits van Osch (Universiteit Maastricht) kan een verhoogd blaaskankerrisico door blootstelling aan sigarettenrook op kinder- en adolescentenleeftijd nog niet aantonen.

Geert Dom (Antwerpen Universiteit) beschrijft gepersonaliseerde behandeling aan de hand van markers om te stoppen met roken.

Gera Nagelhout (IVO & Universiteit Maastricht) schreef een editorial bij een themanummer over nieuwe interventies voor tabaksontmoediging gericht op moeilijk te bereiken populaties en het gebruik van nieuwe technologieën.

Gimano Amatngalim (UMC Utrecht) toont nieuw mechanisme over hoe sigarettenrook de afweer in de luchtwegen dysreguleert.

Jasper Been (Erasmus MC) beargumenteert welke gezondheidswinst bij kinderen te halen is met tabaksontmoedigingsbeleid.

Umar Ikram (Universiteit van Amsterdam) komt tot de conclusie dat de kinderen van Nederlanders met een migratie achtergrond vaker roken als hun ouders ook roken.

De Nederlandse Kankerregistratie kwam in 2017 uit op 12.600 mensen met longkanker, afgerond 7.000 mannen (12% van alle mannen met kanker) en 5.500 vrouwen (11% van alle vrouwen met kanker).

Lopende zaken

De Taskforce Rookvrije Start heeft de Rookvrije Generatie Award in de categorie Zorg gewonnen.

De projectleiding van Rookvrij schoolterrein ligt sinds 1 januari 2018 bij het Trimbos-instituut. Voor vragen en informatie: rookvrijschoolterrein@trimbos.nl.

In de startblokken

De EU stelt een prijs in voor NGO's die bijdragen aan de ontmoediging van tabaksgebruik door jongeren. Tot 15 juni 2018 kunnen organisaties projecten aanmelden. 

Overgangstermijn van 2 jaar voor sluiting rookruimtes horeca

Op grond van het arrest van het Gerechtshof Den Haag van 13 februari 2018 zouden rookruimtes in de horeca per direct moeten worden gesloten. Staatssecretaris Blokhuis (VWS) heeft de intentie om rookruimtes af te schaffen. Toch gaat hij tegen het arrest in cassatie, omdat een abrupte sluiting in tegenspraak is met zorgvuldig bestuur. Er komt een overgangstermijn van 2 jaar.

OM: geen verder onderzoek naar tabaksproducenten

Het Openbaar Ministerie (OM) ziet binnen de huidige wet- en regelgeving geen mogelijkheden voor een kansrijke vervolging van de tabaksproducenten. Het OM zal om die reden dan ook geen verder onderzoek doen naar de aangifte van advocate mr. Bénédicte Ficq tegen de vier grootste tabaksproducenten in Nederland. De advocate gaat hier tegen in beroep. De zaak krijgt veel media-aandacht.

Verklaring over Mensenrechten en een Tabaksvrije Wereld

De WCTOH werd op 9 maart 2018 afgesloten met de aanvaarding van de Cape Town Declaration on Human Rights and a Tobacco-Free World. De Verklaring roept regeringen op meer aandacht te besteden aan tabaksontmoediging in lijn met hun verplichting de mensenrechtenakkoorden uit te voeren. Inmiddels hebben al meer dan 100 organisaties de Verklaring onderschreven.

Nicotinegehalte in Amerikaanse sigaret wordt lager

De Food and Drug Administration (FDA) gaat in de VS afdwingen dat de nicotinegehaltes in sigaretten verlaagd worden, zodat die niet meer verslavend zijn. Daarnaast gaat de FDA ook het gebruik en de samenstelling van sigaren nader onderzoeken om te zien of extra regelgeving nodig is.

Minder steun voor de tabaksindustrie ...

Steeds meer vermogensbeheerders en pensioenfondsen stoppen met investeren in de tabaksindustrie, nu ook TNO en Robeco. KLM en dochterbedrijf Transavia zien eveneens een maatschappelijke verantwoordelijkheid en stoppen met de verkoop van tabak, "…het is niet meer van deze tijd".

... maar toch is tabak nog het meest verkochte A-merk

De groei van de tabaksmerken heeft niet alleen te maken met prijsstijgingen en accijnzen, maar ook met een groei in volume, onder meer door de langere openingstijden van supermarkten.

Rokers willen wel stoppen maar slagen er slecht in

Een stopadvies van een arts zou al veel schelen. Van sommige methoden zijn de verwachtingen onrealistisch hoog.

Vraagtekens bij compleetheid transparantieregister

Volgens de Onderzoeksredactie Tabak is het speciaal ingerichte transparantieregister over contacten van de overheid met de tabaksindustrie nog niet volledig. 

Lees verder

De volgende nieuwsbrief

verschijnt op dinsdag 22 mei.

Binnenlandse bijeenkomsten

Voorjaarscongres NVVP: Discussiegroep: Zien roken doet roken, de hoogste tijd voor een rookvrije GGZ?! MECC, Maastricht, 12 april 2018, 8.30 -10.00 uur

Buitenlandse bijeenkomsten

ENSP International Conference on Tobacco Control 2018, 14-16 juni 2018, Madrid, Spanje

Society for Research on Nicotine and Tobacco (SRNT) Europe, 18th annual conference, 6-8 september 2018, München, Duitsland

The eighth session of Parties to the WHO Framework Convention on Tobacco Control (COP8), 1-6 oktober 2018, Genève, Zwitserland 

Gastredacteuren

Deze nieuwsbrief is mede opgesteld door David Blom en Mehmet İkinci, coassistenten bij het Trimbos-instituut.