Kun je deze e-mail niet goed lezen? Bekijk dan de online versie.
Nieuwsbrief Tabaksontmoediging | nr 5 | 4 juli 2017
Column

Electronic Cigarettes: Helpful or Harmful?

Electronic Cigarettes: Helpful or Harmful?

Thomas Brandon, die in het Moffitt Cancer Center aan het hoofd staat van de grootste onderzoeksgroep naar tabaksverslaving in Florida, is een half jaar visiting professor aan het Trimbos-instituut en wikt en weegt in deze column de verschillende aspecten van de e-sigaret. 

Onderzoek en projecten

De paradox van filtersigaretten

Rond 1960 werden filtersigaretten geïntroduceerd met als doel: minder gezondheidsschade. Een nieuwe review toont echter dat rokers van filtersigaretten zeer waarschijnlijk juist meer adenocarcinomen in de longen ontwikkelen. Filters veranderen de verbrandingscondities waardoor meer toxines worden geproduceerd en bovendien geven filtersigaretten een vals gevoel van 'minder ongezond' roken.

Preventie van roken door jongeren blijft lastig

Een Cochrane review naar de effecten van beloning voor niet beginnen met roken door kinderen en adolescenten, programma's die vaak in klassikaal verband worden aangeboden, lijken weinig effectief, al is op de kwaliteit van de studies hiernaar zoveel aan te merken dat conclusies lastig zijn te trekken. Van inconsistentie tussen studies had ook een Cochrane review naar de effecten van massamediale anti-rook campagnes gericht op jongeren last. Op basis van het beperkt beschikbare bewijs werd geconcludeerd dat succesvolle campagnes minimaal drie jaar duren en zowel lessen op scholen als boodschappen uitgezonden via de verschillende media bevatten.

Pre-operatief stoppen met roken

Een systematic review en meta-analyse concluderen dat het aantal rokers pre-operatief gehalveerd kan worden, onder andere door verpleegkundige begeleiding en goede voorlichting over de gevolgen van roken en stoppen met roken. Mogelijk zijn de gunstige resultaten iets vertekend door publicatiebias.

Eurobarometer: percentage rokers in EU is stabiel sinds 2014

In mei 2017 is de Special Eurobarometer 458 uitgekomen over tabaksgebruik in de bevolking van 15 jaar en ouder in de 28 EU-lidstaten. Per land werden ongeveer 1000 personen ondervraagd. Vergeleken met het Europese gemiddelde is de prevalentie van roken in Nederland vrij laag, daalde het aantal dagelijkse rokers in Nederland en roken Nederlanders gemiddeld minder sigaretten per dag. In Nederland is wel meer ervaring met de waterpijp dan gemiddeld in Europa. Binnenkort worden de cijfers over de prevalentie van roken in Nederland vanaf 18 jaar gepubliceerd die gebaseerd zijn op de Gezondheidsenquête.

E-sigaret mogelijk schadelijk voor longen

Uit in vitro-, humane- en dierstudies blijkt dat het gebruik van e-sigaretten schadelijke gevolgen voor de longen kan hebben. Er is dringend meer onderzoek nodig.

Heat not burn producten bevatten ook vele giftige stoffen

Bij een onafhankelijke laboratoriumtest werd vastgesteld dat heat not burn sigaretten, die door de tabaksindustrie als een alternatief voor de gewone sigaret worden voorgesteld, evenals de gewone sigaret bij verhitting meetbare hoeveelheden polycyclische aromatische koolwaterstoffen, vluchtige organische stoffen en koolmonoxide de lucht in blaast.

Hollandse nieuwe

Aart Hendriks en Brigit Toebes geven in het NTvG antwoord op de vraag of een arts juridisch verplicht is patiënten te wijzen op de gevaren van roken.

Eva van Eerd (Universiteit Maastricht) beschrijft dat een gebrek aan o.a. begrip, tijd en geld bij artsen de aandacht voor 'stoppen-met-roken' bij COPD patiënten beperkt, en identificeerde bij COPD-patiënten een aantal voorspellende factoren (zoals lage opleiding) die succesvol stoppen in de weg kunnen staan.

Jacqueline Vink (Radboud Universiteit) en Roy Otten (Pluryn en Arizona State University) concluderen in het NTvG dat omgevingsfactoren een grotere rol spelen bij jongeren die beginnen met roken dan erfelijke aanleg.

Jeroen Bommelé en Margriet van Laar (Trimbos-instituut) schreven een notitie over derdehands rook en de geschatte gezondheidsschade die dit in diverse situaties kan geven.

Jorien Treur (Radboud Universiteit) concludeerde dat de gedeelde gezinsomgeving bij kinderen van tweelingen een grotere invloed heeft op roken dan genetische factoren en besprak daarnaast risicofactoren in de jeugd op het beginnen met roken.

Karin Monshouwer (Trimbos-instituut) bespreekt in het NTvG het wisselend en bescheiden effect van preventie- en stoppen-met-rokenprogramma's bij (rokende) jongeren.

Kei Long Cheung (Universiteit Maastricht) pleit voor meer duidelijkheid voor de roker over de effectiviteit van online stoppen-met-roken programma's en betere regulering om wildgroei tegen te gaan.

Linda Springvloet (Trimbos-instituut) en Mirte Kuipers (Universiteit van Amsterdam) schreven over de effecten van tabaksontmoedigende beleidsmaatregelen onder lage-SES rokers.

Marlies Visser (Universiteit van Amsterdam) onderzocht in de Helius-studie de invloed van etnische discriminatie op roken en alcoholgebruik bij etnische minderheden in Nederland.

Marlous Tuithof (Trimbos-instituut) bespreekt het middelengebruik van moeder en partner rondom de zwangerschap en publiceerde daarnaast een factsheet over veranderingen in middelengebruik bij scholieren, samenhangend met het schoolniveau.

Onno van Schayck (Universiteit Maastricht) publiceerde een richtsnoer voor eerstelijns hulpverleners over levensreddende interventies bij de behandeling van tabaksafhankelijkheid.

Resultaten Scoren herzag de richtlijn Detoxificatie van psychoactieve middelen (hoofdstuk 12 over tabak) en ontwikkelde een nieuwe Handleiding Detoxificatie van psychoactieve middelen.

Robert van Waateringe (Universiteit Groningen) laat zien dat het meten van de huid autofluorescentie een alternatieve methode kan zijn om blootstelling aan rook en meeroken vast te leggen, in plaats van het gebruik van vragenlijsten die vaak worden gehinderd door reporting bias en onderschatting.

Wendela ter Meulen (VU Medisch Centrum) beschrijft dat in patiënten met een bipolaire stoornis een hogere tabaksconsumptie gepaard gaat met een groter aantal depressieve dagen.

Lopende zaken

Klas 1A van het Citaverde College uit Horst is de winnaar van de Smokefree Challenge, een klassikale niet-roken wedstrijd waaraan in dit pilotjaar 31 vmbo-scholen in Nederland hebben meegedaan.

Beleid

Leeftijdsgrens en reclameverbod voor rookwaren zonder tabak of nicotine

Vanaf 1 juli 2017 geldt er voor de verstrekking van e-sigaretten zonder nicotine een leeftijdsgrens van 18 jaar en een reclameverbod. Dit geldt ook voor rookwaren van kruidenproducten, zoals een kruidensigaret. Inspecteurs van de NVWA gaan vanaf 1 juli op deze aangescherpte regels controleren. Op 15 juni is er een ontwerpbesluit ingediend om ook nog voor elektronische sigaretten zonder nicotine producteisen, verpakkingseisen, rapportageverplichtingen en verkooppunten te regelen (zie: nota van toelichting). Deze aanvullende regels treden waarschijnlijk per 1 januari 2018 in werking.

NIX18 campagne

De NIX-18 campagne, gericht op het versterken van de sociale norm 'niet drinken en roken tot je 18e', krijgt weer een impuls van 26 juni tot en met 23 juli 2017. De campagne richt zich op de hele samenleving en in het bijzonder op ouders en de omgeving van jongeren. De campagnemiddelen zijn: TV spots, Youtubefilmpjes en Online inzet.

Media

Meerderheid is voorstander van accijnsverhoging op tabak

In Nederland is steeds meer steun voor de invoer van maatregelen die kinderen beschermen tegen de gevaren van tabak. Uit een opiniepeiling van Kantar Public in opdracht van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 53% van de ondervraagden voorstander is van het verhogen van accijnzen op tabaksproducten. Ook vindt 65% van de ondervraagden dat tabaksproducten uit het zicht verkocht moeten worden. En 55% is voor de invoer van neutrale verpakkingen van tabak.

Hoe helpen we de rokers nu eindelijk eens van de sigaretten af

In dit achtergrondartikel uit de Volkskrant worden vier wetenschappelijk verantwoorde antirookmaatregelen beschreven: 1. Afschrikwekkende plaatjes slimmer inzetten; 2. Antirookcampagnes vooral op laagopgeleiden richten; 3. Praat niet tegen de roker zelf, maar tegen z'n omgeving; 4. Houd die sigaret uit de buurt van jongeren.

Illegale sigaretten steeds vaker gemaakt in Nederland

In Nederland worden steeds meer illegale sigaretten geproduceerd. Op 27 juni 2017 werd een geheime fabriek opgerold in Utrecht, waar op het hoogtepunt 900.000 illegale sigaretten op een dag werden gemaakt. Voorheen kwamen illegale sigaretten vooral uit Oost- en Zuid-Europa, maar de laatste jaren duiken de fabrieken steeds vaker op in Nederland...

Contracten tabaksindustrie met studentenverenigingen

Ten minste tien Nederlandse studentenverenigingen worden betaald voor de exclusieve verkoop van sigarettenmerken. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is bezig met een onderzoek naar deze vorm van gedwongen winkelnering.

Plain packaging in Noorwegen

Noorwegen wordt het vierde land in de wereld waar plain packaging wordt ingevoerd.

Agenda

Volgende nieuwsbrief

Nieuwsbrief 6 van 2017 verschijnt op 29 augustus. Suggesties voor kopij kunnen worden ingediend tot woensdagochtend 23 augustus, 12.00 uur.

Binnenlandse bijeenkomsten

15 augustus 2017: Inspiratiedag voor Stoppen-met-roken coaches, in 'De Veldkeuken', het voormalig koetshuis van Landgoed Amelisweerd te Bunnik.

22 september 2017 (in de middag): Smoking prevention during pregnancy: chances and challenges. Symposium ter gelegenheid van het visiting professorship van Thomas Brandon. Voertaal is Engels. Locatie: Trimbos-instituut (Utrecht). Programma volgt binnenkort.

Buitenlandse bijeenkomsten

48th Union World Conference on Lung Health, 11-14 oktober 2017, Expo Guadalajara Convention Centre, Jalisco, Mexico.

The E-Cigarette Summit 2017, 17 november 2017, Royal Society, Londen, VK.

SRNT 24th Annual Meeting, 21-24 februari 2018, Hilton Baltimore, Baltimore (MD), VS.

SSA Annual Conference 2017, 9 en 10 november 2017, Crowne Plaza,  Hawthorn Square, Forth Street,  Newcastle upon Tyne, Engeland.

17th World Conference on Tobacco or Health (WCToH), 7-9 maart 2018, Kaapstad, Zuid-Afrika.

Gastredacteur

Gastredacteur

Deze nieuwsbrief is samengesteld door gastredacteur William Kleijbergen, coassistent uit het Universitair Medisch Centrum Utrecht.

Redactie:

Esther Croes
Toine Ketelaars
tabaksontmoediging@trimbos.nl

www.trimbos.nl
www.rokeninfo.nl

Volg ons op twitter

copyright © Trimbos-instituut 2016