Plain Packaging - DE manier om de Nederlandse jeugd tegen roken te beschermen!

Vandaag is het Wereld Niet Roken Dag. Het thema van dit jaar, Plain Packaging, staat centraal in deze column van Michel Rudolphie, directeur KWF Kankerbestrijding. Ook verderop in deze nieuwsbrief meer informatie over dit onderwerp. Verder in het nieuws: 20 mei wijzigde de Tabakswet in de Tabaks- en Rookwarenwet, en werd o.a. de nieuwe website ikstopnu.nl gelanceerd.

De invloed van tabaksverpakkingen op rookgedrag

Plain packaging wordt binnenkort ingevoerd in Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Ierland en wordt in een tiental andere landen waaronder België formeel overwogen, beschrijft de Canadese Cancer Society in een internationaal overzicht over plain packaging.

Prominente, waarschuwende afbeeldingen bevorderen het aantal stoppogingen via vergrote eigeneffectiviteit en respons op dreiging, ongeacht de mate waarin een roker reeds vertrouwen had in het stoppen met roken en zijn karakteriserende reactie op dreiging. Dit blijkt uit een prospectieve studie waarin ruim 7.000 mensen uit Australië en Canada gedurende één jaar zijn gevolgd.

Dat roken meer wordt ontmoedigd met waarschuwende afbeeldingen op tabaksverpakkingen dan met tekstuele waarschuwingen blijkt ook uit een factsheet van het Trimbos-instituut.

Stoppen met roken tijdens de zwangerschap: wat werkt?

Uit een rapport en factsheet van het Trimbos-instituut blijkt dat psychosociale interventies roken tijdens de zwangerschap kunnen terugdringen. Het verstrekken van financiële beloningen is veelbelovend, maar is in Nederland nog niet onderzocht. In Frankrijk loopt momenteel een onderzoek hiernaar. Terugval na de zwangerschap is hoog. Interventies zijn veelal niet succesvol in terugvalpreventie, zoals ook blijkt uit een recente studie waarbij traditionele gedragstherapie werd vergeleken met extra begeleiding met specifieke aandacht voor humeur, stress en gewicht.

Jongeren en lage SES

Ouders spelen een belangrijke rol bij het rookgedrag van hun kinderen. Als jongeren een rokende vader of rokende moeder hebben, hebben zij een grotere kans hebben om zelf ook te roken. Bij jongens was dit verband het sterkst bij laagopgeleide jongeren, vond een survey onder ruim 10.000 jongeren van 14-17 jaar in zes Europese steden.

Daarnaast hebben vrienden invloed op het roken. Jongeren met een lage SES roken niet alleen meer, maar worden ook vaker via hun vrienden blootgesteld aan roken.

Er bestaat ook een verband tussen roken en de prestaties op school. Scholieren hebben een grotere kans om te roken als zij veel burn-out-symptomen hebben en weinig gemotiveerd zijn om te presteren op school.

Tenslotte concludeerden de onderzoekers dat kenmerken van de onderwijssystemen en schooltypen belangrijk zijn omdat zij gerelateerd zijn aan de prevalentie van roken en verschillen in roken onder jongeren.

Meer bewijs voor het verband tussen (mee)roken en verschillende aandoeningen

Patiënt-controle onderzoek naar prenatale serums van bijna 1.000 mensen met schizofrenie in Finland wijst op een verband tussen blootstelling aan nicotine tijdens de zwangerschap en het ontwikkelen van schizofrenie, onafhankelijk van geboortegewicht, psychiatrische voorgeschiedenis van de ouders en andere covariaten.

Een systematische review naar het verband tussen depressie, angst en rookgedrag concludeert dat meer onderzoek nodig is, vanwege inconsistente bevindingen over de richting van het verband: beïnvloedt rookgedrag de mentale toestand, geldt dit juist andersom of beïnvloeden ze elkaar in beide richtingen?

De prevalentie van roken onder mensen met een eetstoornis, met uitzondering van anorexia nervosa, is groter dan onder de algemene populatie, zo bleek uit een systematische review en meta-analyse.

Onder mensen met alcohol- of middelenmisbruik is nog veel winst te halen met aandacht voor roken, omdat in deze groep de prevalentie van roken en de nicotine-afhankelijkheid hoger zijn en het aantal stoppogingen lager, zo blijkt uit een review onder epidemiologische studies.

Genetica en roken

Onderzoek (met bijdragen uit Nederland) toont dat zowel zeldzame als algemeen voorkomende genetische varianten in nicotine receptor genen het risico verhogen op nicotine afhankelijkheid. Een zeldzame mutatie blijkt geassocieerd met enkele gevolgen van roken, zoals longkanker. Ook verscheen een nieuwe studie naar de gemeenschappelijke genetische vatbaarheid voor nicotine afhankelijkheid en schizofrenie.

Hollandse Nieuwe

Het CBS bracht nieuwe cijfers uit over roken in de bevolking in 2015, en stelde daar ook een persbericht bij op.

Georgia Gregoraci (Erasmus MC Rotterdam) bevestigde dat roken nog steeds een van de belangrijkste determinanten in Europa is die bijdraagt aan sociaaleconomische ongelijkheid in sterfte, vooral onder vrouwen.

Myrthe Peelen (AMC Amsterdam) concludeerde dat Nederlandse beleidsmaatregelen, zoals een rookvrije werkplek en horeca, accijnsverhogingen en mediacampagnes, wel hebben bijgedragen aan minder te kleine baby's, maar niet aan het aantal vroeggeboortes of de perinatale sterfte.

Frits van Osch (MUMC Maastricht) concludeerde in een grote meta-analyse dat het risico op blaaskanker verhoogd is onder rokers en dat zelfs lang na stoppen met roken het risico verhoogd blijft.

Mirte Kuipers (AMC Amsterdam) promoveert 2 juni en concludeert dat het tabaksbeleid in Europa over het algemeen effectief is in het reduceren van de rookprevalentie, maar niet in het reduceren van verschillen in roken tussen sociaaleconomische groepen.

Anne Kienhuis (RIVM) geeft handvatten om de toxiciteit van additieven in tabaksproducten te beoordelen. De Europese Tabaksproducten Richtlijn verplicht lidstaten daartoe.

Ruud Roodbeen (Nuchter; Nijmegen) onderzocht in hoeverre leeftijdsverificatiesystemen in supermarkten eraan kunnen bijdragen dat verkopers van tabak en alcohol zich aan de wettelijke verplichting houden.

Plain packaging en andere maatregelen TPD zijn geldig

Bezwaren tegen de EU Tabaksproductenrichtlijn (TPD) die door enkele lidstaten aan het Hof waren voorgelegd, met name het verbod op mentholhoudende sigaretten en specifieke regelgeving voor elektronische sigaretten, zijn door het Hof ongegrond verklaard waardoor de TPD in zijn geheel rechtsgeldig is.

TPD door Eerste Kamer aangenomen en in Staatsblad verschenen

Op 26 april 2016 heeft de Eerste Kamer de TPD aangenomen en deze wijziging, die als Tabaks- en rookwarenbesluit wordt aangeduid, is op 18 mei in het Staatsblad geplaatst waardoor het kracht van wet heeft, behalve artikel II (de bijlage van de wet) dat juridisch gezien pas 8 weken na plaatsing inwerking kan treden. Dit betekent o.a. dat er definitief afschrikkende afbeeldingen op sigarettenpakjes komen, dat mentholsigaretten vanaf 2020 in de ban gaan en dat de vanillevariant direct verboden wordt.

Elektronische sigaretten

Op 10 mei is een wetsvoorstel met een memorie van toelichting bij de Tweede Kamer ingediend om regels op te stellen voor e-sigaretten zonder nicotine (EZN). Deze producten konden juridisch gezien niet met de implementatie van de TPD geregeld worden. De regering is o.a. voornemens om de leeftijdsgrens van 18 jaar voor EZN in te voeren. In de VS worden alle vormen van elektronische sigaretten per mei 2016 door de Food and Drug Administration (FDA) gereguleerd.

Stopsite en Stoplijn

Op 20 mei jl. zijn www.ikstopnu.nl, de Stoplijn (0800-1995) en de Facebookpagina van ikstopnu gelanceerd door staatssecretaris van Rijn. De Stoplijn en Stopsite worden beheerd door het Trimbos-instituut. Binnen een week bezochten al bijna 3000 bezoekers de website. Ook startte het Trimbos-instituut een nieuwe rokenblog en werd het Jaarverslag gepubliceerd met de speerpunten voor tabaksontmoediging in 2016.

Plain packaging op World No Tobacco Day 2016

Voor de campagne plain packaging heeft de WHO speciale posters ontworpen. In een brochure wordt kort aangegeven hoe plain packaging kan worden ingevoerd.

Rechtszaak tegen de tabaksindustrie

Een longkankerpatiënte en een stafrechtadvocaat willen de tabaksindustrie voor de rechter slepen wegens het opzettelijk schade toebrengen aan de gezondheid van mensen. Doel van deze strafzaak is geen schadevergoeding, maar het strafbaar stellen van de praktijken van de tabaksindustrie. Iedereen kan aangifte doen via www.sickofsmoking.nl.

Interview over de tabaksindustrie

De 11-jarige Dirre van de Wijk interviewde Wanda de Kanter over de tabaksindustrie. Het interview is te bekijken op het burger-journalistiek internet platform Café Weltschmerz.

Bescherming tegen de gevolgen van tabak is een mensenrecht

Voor het eerst heeft de Inter-American Commission on Human Rights (IACHR) zich verdiept in de relatie tussen mensenrechten en de bescherming tegen de schadelijke gevolgen van tabaksrook. Tijdens een hoorzitting spraken verschillende vertegenwoordigers van belangenorganisaties over de vraag of bescherming tegen de gevolgen van het roken van tabak een mensenrecht is.

Volgend nummer Nieuwsbrief

De volgende Nieuwsbrief (nummer 5) verschijnt op 5 juli 2016.

Binnenlandse bijeenkomsten

Studiedag Gemeentelijk Tabaksbeleid. Op 8 juni organiseert het Trimbos-instituut de eerste landelijke studiedag over gemeentelijk Tabaksbeleid, waarin nieuwe en goed werkende (lokale) voorbeelden van gemeentelijk tabaksbeleid worden uitgewisseld. Kosten € 125,00. Locatie: Zaal7 te Utrecht.

De stoppen met roken interventie voor de verloskundigenpraktijk (V-MIS) is vernieuwd, met meer aandacht voor o.a. het stopadvies, preconceptie,  meeroken, en de rol van de partner. De eerst volgende training vindt plaats op 22 juni bij het Trimbos-instituut te Utrecht..

Nascholingsavond De nieuwe Tabakswet, dinsdag 28 juni, 17.30-21.00 uur. Voor leden van het kwaliteitsregister Stoppen met Roken. Over de nieuwe Tabakswet die op 20 mei in werking is getreden, de vieze plaatjes op pakjes, de nieuwe stopwebsite en telefoonlijn en de ontwikkelingen in andere landen. Gratis toegang na aanmelding. Locatie: Trimbos-instituut. Accreditatie aangevraagd.

De Trimbos Summerschool zomersessies van 21 juni t/m eind augustus zijn er speciaal voor preventieprofessionals en beleidsmedewerkers van GGD en instelling voor verslavingszorg. Er is ook aandacht voor tabakspreventie.

Op 10 november vindt het 26ste Forum Alcohol en Drugs Onderzoek plaats.

De Universiteit Maastricht is op zoek naar bedrijven voor een grootschalig onderzoek naar stoppen met roken.De rokende werknemers die willen stoppen zullen een zeven weken durende ' stoppen-met-rokentraining gaan volgen. Geinteresseerd? Neem contact op met de onderzoekers.

Buitenlandse bijeenkomsten

UK Nicotine & Smoking Cessation Conference, 9 & 10 juni 2016, Victoria Park Plaza Hotel, Londen

SRNT Europe, 8-10 september 2016, Praag, Tsjechië

7th ECToH (European Conference on Tobacco or Health), 23-25 maart 2017, Oporto, Portugal