Kun je deze e-mail niet goed lezen? Bekijk dan de online versie.
Nieuwsbrief Tabaksontmoediging |
Column

Hoogste tijd voor opt out in de behandeling van tabaksverslaving

Hoogste tijd voor opt out in de behandeling van tabaksverslaving

In deze column pleit Daniel Kotz, keynote speaker op het NNvT-congres 2017 en in het dagelijks leven Professor fur Allgemeinmedizin mit Schwerpunkt Suchtforschung und klinische Epidemiologie, om de gebruikelijke "opt-in" benadering (de rokende patient krijgt alleen behandeling voor stoppen-met-roken aangeboden in het zeldzame geval dat hij/ zij er zelf om vraagt) te vervangen door een veel effectievere "opt-out" benadering bij de behandeling van tabaksverslaving.

Onderzoek en projecten

Aanstaande ouders en stoppen met roken

Counselling, feedback en incentives zijn effectieve elementen die zwangere vrouwen kunnen ondersteunen bij het stoppen met roken. Dat concludeert een Cochrane review op basis van gegevens van 28.000 vrouwen. Of gezondheidseducatie en sociale steun ook kunnen bijdragen is onduidelijk. In Nederland werd in een online survey onder 150 Nederlandse eerstelijns en klinisch verloskundigen de knelpunten in de stopbegeleiding van rokende zwangeren onderzocht. Het bleek dat 81 procent van de verloskundigen de minimale interventiestrategie (V-MIS) start, maar slechts 10% de V-MIS volledig doorloopt. Opnieuw is er bewijs dat pleit voor het laten stoppen met roken van beide aanstaande ouders. Vaders die roken rond de conceptie lijken volgens een kleine studie een grotere kans te hebben op kinderen met ADHD.

Evidence-based policy

Wettelijke rookverboden binnen (zoals op het werk en in restaurants) leiden jaarlijks tot een meetbare daling in het aantal rokers, blijkt uit Amerikaanse longitudinale gegevens. Bovendien daalt voor de omgeving de onvrijwillige blootstelling aan rook. De auteurs adviseren beleidsmakers sterk in te zetten op schone binnenlucht en rookverboden. Ook inserts, kaartjes gestoken in een sigarettenpakje, met informatie over de voordelen van stoppen en tips hoe dat te doen, nu al verplicht in Canada, zouden volgens rokers in Schotland een zinvolle overheidsmaatregel zijn. De kaartjes zijn een goedkope en simpele uitbreiding van de gezondheidsboodschap die nu op de buitenkant van de pakjes staat.

E-sigaret en de jeugd: vermoedens over gateway effect blijven

Data van 140.000 jongeren uit de Amerikaanse National Youth Tobacco Surveys van 2004-2014  tonen geen verandering in de dalende trend in het aantal jongeren dat rookt. Ook de toename van jongeren die experimenteren met de e-sigaret heeft de dalende lijn niet afgebogen. De auteurs (bekend als critici van de e-sigaret) concluderen dat beleidsmaatregelen de daling verklaren en de e-sigaret niet. Ze vermoeden zelfs dat de e-sigaret juist aantrekkelijk is voor jongeren met een lage kans op roken en zo een nieuwe groep nicotinegebruikers creëert.

Niet-rokende jongeren die zelf wel eens een e-sigaret gebruiken of een volwassene dat zien doen, lijken het roken door volwassenen meer te accepteren, toont de Florida Youth Tobacco Survey met data van meer dan 68.000 jongeren. De onderzoekers vermoeden dat beleidsmaatregelen gericht op de e-sigaret de normalisering van het roken kunnen keren.

De Youth Risk Behavior Survey met gegevens van meer dan 15.000 jongeren ziet het gebruik van de e-sigaret echter als onderdeel van veel breder risicogedrag. Jongeren die rookten, dampten of beide deden kwamen vaker dan niet-rokers en niet-dampers in ongelukken en geweld terecht, gebruikten vaker drugs, waren vaker seksueel actief en hadden meer sekspartners in hun leven gehad. Al die risicogedragingen zouden samen aandacht moeten krijgen.

Hollandse Nieuwe

Johan Polder (RIVM) rekent in het NTvG voor dat roken de Nederlandse samenleving 33 miljard euro per jaar kost.

Erna Krüsemann (RIVM) ontwikkelde een methode om smaakstoffen die door de industrie aan tabaksproducten worden toegevoegd te identificeren en beschrijven.

Karin Hummel (CAPHRI) komt tot de conclusie dat de Motivation To Stop Scale (MTSS) een valide meetinstrument is dat stoppogingen in de komende 12 maanden voorspelt.

Gimano Amatngalim (LUMC) toont aan dat de antibacteriële werking van epitheelcellen in de luchtwegen door sigarettenrook wordt verminderd.

Eef Telenga (UMCG) toont aan dat de wanddikte van de luchtwegen onder andere door roken kan toenemen, waardoor de longfunctie afneemt.

Emilie Oosterveen (Wageningen University) concludeert dat e-Health interventies gericht op gezond gedrag, zoals stoppen-met-roken, voor jongvolwassenen op korte termijn effectief lijken.

Petra Hopman (Trimbos-instituut) beschrijft dat binnen de Nederlandse ggz-instellingen het rookbeleid sterk varieert en het stoppen-met-roken aanbod beperkt is…

… en concludeert in de Factsheet Minderen met roken dat de gezondheidswinst bij structureel minderen zo beperkt is dat volledig en in één keer stoppen het advies is.

In de startblokken

In deze nieuwe rubriek kunnen projectleiders oproepen plaatsen om deelnemers te werven voor projecten of nieuw onderzoek aan te kondigen (wel met een link); per project zijn twee regels (160 tekens) beschikbaar. Aanmelden via tabaksontmoediging@trimbos.nl.

Lopende zaken

Deze nieuwe rubriek biedt een podium voor tussentijdse wetenswaardigheden van lopende projecten of ontwikkelingen uit de praktijk; twee regels per mededeling (160 tekens); aanmelden via: tabaksontmoediging@trimbos.nl.

De nieuwsbrief Rookvrij Opgroeien verschijnt circa 4 keer per jaar en informeert o.a. over de acties van de Taskforce Rookvrije Start. 

Een greep uit Nederlandse informatieve sites over tabaksontmoediging: VWS over tabaksbeleidTabakinfo van het RIVM, Rokersbrein van de Radboud Universiteit, rokeninfo voor professionals van het Trimbos-instituut, het Partnership Stop met Roken, het Nederlands netwerk voor Tabaksontmoediging en de Alliantie Nederland Rookvrij.

Beleid

Nieuwste nalevingscijfers leeftijdsgrens tabak en rookverbod

In de jaarlijkse voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer legt de regering verantwoording af van de naleving en handhaving van de Tabaks- en rookwarenwet. In het kader van de NIX-18 campagne werd het kopen van tabak door jongeren gemonitord: slechts een klein deel van de jongeren (14-18 jaar) poogt zelf wel eens tabak te kopen. Jongeren krijgen vaker tabaksproducten van vrienden. Degenen die een kooppoging wagen, slagen het vaakst bij cafetaria's en uitgaansgelegenheden. De NVWA gaat in 2017 meer toezicht houden bij cafetaria's en avondwinkels/buurtwinkels. In het najaar van 2016 was de horeca iets meer rookvrij dan het jaar ervoor. De NVWA heeft in 2016 in totaal 2081 maatregelen in horeca opgelegd voor overtreding van het rookverbod.

Hoe help ik een zwangere blijvend te stoppen met roken?

De rijksoverheid is een campagne gestart om de omgeving van zwangere vrouwen te stimuleren niet in haar buurt te roken. De boodschap is: "Help een zwangere vrouw die gestopt is met roken door niet in haar buurt te roken. Dan brengt u haar ook niet in verleiding."

Kamermeerderheid wil duurdere tabak en minder verkooppunten

In het Nationaal Zorgdebat heeft een Kamermeerderheid gepleit voor drastische maatregelen tegen rookverslaving. Voorzitter van de Gezondheidsraad hoogleraar Pim van Gool: "Van de 200 kinderen die elke dag beginnen met roken, raken er 70 verslaafd, 35 van hen sterven ten gevolge van het roken. Dat is een schoolklas met kinderen per dag die doodgaat door het roken."

Media

Trimbos lanceert site over roken speciaal voor jongeren

Met een website speciaal voor jonge rokers geeft het Trimbos-instituut antwoord op vragen die jongeren vaak stellen over roken. Door te gamen, lezen en kijken krijgen jongeren heldere en betrouwbare informatie over (stoppen met) roken.

Jaarlijkse screening verstokte rokers kan sterfte aan longkanker verminderen

Op basis van een richtlijn uit Canada, hebben onderzoekers van Erasmus MC berekend dat een jaarlijkse screening met een CT-scan van enkele honderdduizenden rokers en ex-rokers het aantal sterfgevallen aan longkanker met 1.400 per jaar kan verminderen. De resultaten worden binnenkort als wetenschappelijke publicatie verwacht.

Frankrijk wil verleidelijke merknaam sigaretten verbieden

De minister van Volksgezondheid wil de 'glitter en glamour van merknamen' aanpassen.

Agenda

Volgende nieuwsbrief

Nieuwsbrief nr 3 staat gepland voor 11 april. Deadline voor indienen onderwerpen is woensdag 5 april 12.00 uur.

Binnenlandse bijeenkomsten

Op 22 februari organiseren de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds twee evenementen in het teken van de Rookvrije Generatie. In Amsterdam worden 's middags tijdens de Negenmaandenbeurs de Rookvrije Generatie Awards uitgereikt. In Den Haag wordt 's avonds met politici en betrokkenen gepraat over de Rookvrije Generatie tijdens een politiek café.

Op 30 maart vindt een nascholing plaats van het Trimbos-instituut en het Kwaliteitsregister Stoppen met Roken over de wijzigingen in de herziene richtlijn Behandeling Tabaksverslaving. Deze bijeenkomst is vol. Bij veel extra aanmeldingen zal een tweede datum volgen.

Op 31 mei organiseert de KNMG in samenwerking met VNN (Verslavingszorg Noord Nederland) het Symposium Maak de zorg rookvrij. Tijd: 15:30 - 20:30. Locatie: Domus Medica, Utrecht.

Buitenlandse bijeenkomsten

SRNT 23rd Annual Meeting, 8-11 maart 2017, Firenze Fiera Congress & Exhibition Center,  Florence, Italië

2017 National Conference on Tobacco or Health, 22-24 maart 2017, Austin, TX, USA

7th ECToH (European Conference on Tobacco or Health), 23-25 maart 2017, Oporto, Portugal

DEBRA-symposium, 30 Juni 2017, Düsseldorf, Duitsland. Tobacco smoking and e-cigarette use in Germany: findings from a new national survey (DEBRA) in an international perspective.

Redactie:

Esther Croes
Toine Ketelaars
tabaksontmoediging@trimbos.nl

www.trimbos.nl
www.rokeninfo.nl

Volg ons op twitter

copyright © Trimbos-instituut 2016