Kun je deze e-mail niet goed lezen? Bekijk dan de online versie.
Nieuwsbrief Tabaksontmoediging | nummer 6 | 2018
Column

Nederland rookvrij

Nederland rookvrij

Jolande Sap, voorzitter van de thematafel roken van het Nationaal Preventieakkoord, blikt terug op het verleden en ziet dat de tijd rijp is voor een doorbraak.

Onderzoek en projecten

Onderzoek rondom e-sigaretten

E-sigaret advertenties zorgen voor een onderschatting van het schadelijke effect van incidenteel tabak roken door jongeren. Regulier roken blijven zij wel als schadelijk zien. Een studie in cellen vond dat de e-sigaretdamp voor de longen mogelijk veel schadelijker is dan op basis van de e-sigaretvloeistof kan worden verondersteld. Een Amerikaanse cohort studie concludeerde dat gebruik van e-sigaretten niet substantieel bijdraagt aan een daling van het aantal rokers.

Obesitas, schizofrenie en prenatale blootstelling aan tabaksrook

Een meta-analyse op basis van 26 studies concludeert dat roken tijdens de zwangerschap voor de kinderen op latere leeftijd een hogere kans op obesitas geeft. Ook als de moeder tijdens de zwangerschap blootstaat aan omgevingstabaksrook hebben de kinderen al een verhoogde kans op obesitas. Kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap rookten lopen ook meer risico op het ontwikkelen van schizofrenie.

Geef ook stopadvies aan rokers zonder stopintentie

Therapie gericht op stoppen met roken blijkt even effectief voor mensen met stopintentie als voor mensen zonder. Dat blijkt uit een systematic review op basis van 22 artikelen. De kosten van gedragstherapie binnen de groep zonder stopintentie liggen wel hoger. Deze groep blijft in veel onderzoeken nog onderbelicht.

Incidentie en behandeling van rokende zwangeren

Wereldwijd rookt 1,7% van alle zwangeren tijdens de zwangerschap. Voor Nederlandse vrouwen lag dit percentage, op basis van 9 studies uitgevoerd tussen 1989-2011, tussen 15 - 20%. Aangezien de geïncludeerde studies gedurende een periode van 30 jaar zijn uitgevoerd, zouden de percentages een overschatting kunnen zijn. Een meta-analyse naar het effect van contingency management (financiele beloning bij abstinentie) en psychotherapie laat zien dat vooral contingency management een goede behandeling is voor rokende zwangeren. 

Schadelijke effecten van veel zitten verergerd door roken

Een meta-analyse op basis van tien studies concludeert dat roken het schadelijke effect van veel zitten verergert. De onderzoekers vonden een lineaire toename van sterfte onder mensen met een sedentaire leefstijl die daarnaast veel rookten.

Hollandse nieuwe

Erik Timmermans (Universiteit van Amsterdam) concludeert obv de HELIUS-studie dat bewoners van veilige buurten minder zwaar roken en minder vaak verslaafd zijn aan nicotine.

Jara de Swart (Universiteit van Amsterdam) ontdekte dat bepaalde biomarkers in feces, namelijk vluchtige organische stoffen, verschillen tussen rokers en niet-rokers.

Lloyd Brandts (Universiteit Maastricht) toont aan dat roken een groter effect heeft bij mannen dan bij vrouwen in het bereiken van een hoge leeftijd. Nooit-rokers hebben de grootste kans om 90 jaar te worden.

Lutz Siemer (Universiteit van Twente) toont aan dat therapietrouw tamelijk laag is bij rokers wanneer hun behandeling bestaat uit een afwisseling van een face-to-face aanpak en internet-gemedieerde therapie.

Marjolein Snaterse (Hogeschool van Amsterdam) vond dat stoppen met roken bij de patiënten die opgenomen waren voor ischemische hartklachten het meest succesvol was indien ze hier direct na ontslag mee begonnen.

Maureen van Hurck (Universiteit van Amsterdam) concludeert dat het uitstalverbod op tabaksproducten in Europa leidt tot een sterke vermindering van roken bij adolescenten, vooral door een de-normaliseringseffect.

Paulien Nuyts (Universiteit van Amsterdam) zag dat het beperken van de tabaksverkoop aan jongeren en dat streng handhaven succesfactoren zijn die bijdragen aan een anti-rokennorm en minder roken door jongeren.

Susanne Tauber (Rijksuniversiteit Groningen) suggereert dat anti-rook campagnes averechts zouden kunnen werken door stigmatisering en het in grote mate buitensluiten van de groep rokers (net als bij mensen met een ongezonde leefstijl of overgewicht).

Lopende zaken

5 september: nieuwe cijfers over roken door jongeren

Op 5 september verschijnen de nieuwe HBSC-cijfers. Het hele rapport gaat naast roken ook over onderwerpen als voeding en bewegen, gebruik van sociale media en psychische problemen.

13 september: openstelling Onderzoeksoproep Tabaksontmoedigingsbeleid

Met de Onderzoeksoproep Tabaksontmoedigingsbeleid willen het Longfonds, KWF Kankerbestrijding, de Hartstichting, de Trombosestichting en het Diabetes Fonds beleidsonderzoek naar tabaksontmoediging stimuleren. Het doel is om bij te dragen aan een Rookvrije Generatie. Vanaf 13 september 2018 wordt de oproep opengesteld voor aanvragen.

Ambassadeurs 'Rookvrije Start' vertellen over best practices

Lees de inspirerende verhalen van twee ambassadeurs van de 'Taskforce Rookvrije Start': kinderarts Carole Lasham van ziekenhuis Tergooi (rookvrij per 1 januari 2019) en klinisch verloskundige Irene Zuijdgeest van Medisch Spectrum Twente.

In de startblokken

ZonMw heeft twee keer een half miljoen euro toegekend voor onderzoek naar tabaksontmoediging. Het Trimbos-instituut gaat implementatieonderzoek doen om verwijzing vanuit de huisartspraktijk naar effectieve stoppen met roken ondersteuning te verbeteren. Het UMCG en Amsterdam UMC gaan de implementatie van het 'addendum behandeling van tabaksverslaving en stoppen-met-roken ondersteuning bij zwangere vrouwen' een impuls geven, gericht op rokende zwangeren met een lage sociaaleconomische status.

Beleid

Kamervragen over bonussen tabaksverkopers door industrie

Minister Bruins van medische zorg heeft naar aanleiding van kamervragen aangegeven dat tabaksfabrikanten tegen de wet in handelen als blijkt dat zij bonussen aan tabakszaken uitkeren. Volgens de minister worden eind 2018 de resultaten van een onderzoeksrapport over dit onderwerp verwacht. Op basis daarvan zal worden geëvalueerd of de fabrikanten hier boetes voor opgelegd moeten worden.

Permanente prijsstijging van pakjes sigaretten in Australië

In Australië kost een pakje sigaretten sinds 1 september 25 euro. De regering heeft in 2017 besloten om tot 2020 de prijs van een pakje sigaretten jaarlijks met 12,5% te laten stijgen. 

Media

Rookvrije straten in Nederland en Frankrijk

In de steden Groningen, Rotterdam en Amstelveen zijn initiatieven gestart om straten rookvrij te maken. In Groningen gaat het om het gebieden rond zo'n 30 instellingen, in Rotterdam rond het Erasmus MC en de nabije Hogeschool Rotterdam en het Erasmiaans Gymnasium. In Amstelveen ligt de focus op het rookvrij maken van bushokjes.

Verslavingsarts Robert van de Graaf merkt een trend op, maar denkt dat een rookverbod niet zonder slag of stoot tot stand zal komen en voorziet rechtszaken.

In het Franse Straatsburg en Parijs zijn ook eerste stappen genomen om roken op bepaalde openbare locaties te verbieden. Het gaat in Parijs onder andere om parken en pleinen. In Zuid-Frankrijk is het roken op een aantal stranden ook al verboden.

Mogelijke wijziging in hoeveelheid schadelijke stoffen in sigaretten

Inmiddels is het breed bekend dat de teergehaltes gemeld door sigarettenfabrikanten een onderschatting zijn van de werkelijke waardes door misleidende meetmethodes. Toch zal pas in 2021 worden gekeken naar eventuele wijzingen in de Europese tabaksproductenrichtlijn. Ondertussen heeft een coalitie van onder andere het Rode Kruis, verschillende artsen en Stichting Rookpreventie Jeugd aan de NVWA verzocht sigaretten die een te hoge hoeveelheid schadelijke stoffen bevatten van de markt te halen.

Kritiek van de Onderzoeksredactie Tabak

De Onderzoeksredactie Tabak stelt vast dat er nog steeds exclusieve verkoopafspraken van tabak op festivals lijken te bestaan. Ook stuitten zij op hechte banden tussen de gemeente Bergen op Zoom en Phillip Morris. 

Schadelijkheid en populariteit van de e-sigaret

Volgens het Engelse parlement is er geen bewijs dat e-sigaretten roken bevordert en zijn zij minder schadelijk dan normale sigaretten. Ook de Amerikaanse FDA wilt het gebruik van alternatieve nicotine-bevattende middelen stimuleren. Longarts Pauline Dekker is van mening dat het schadelijke effect van nicotine hierdoor onderbelicht wordt.

In de VS zijn er wel zorgen geuit over de nieuwe e-sigaret Juul, ook wel de iPhone onder de e-sigaretten genoemd. Deze heeft in korte tijd veel populariteit onder jongeren verworven. Dit, terwijl het veel meer nicotine bevat dan andere e-sigaretten. 

Trucjes om reclameverbod te omzeilen

Op social media delen jongeren foto's van zichzelf waarin zij het gebruik van sigaretten lijken te promoten. Dat werkt deels via zogeheten influencers (zij worden betaald om producten te promoten via social media). Hierdoor zou de tabaksindustrie het verbod op reclame in andere media ontwijken.

Agenda

Volgende nieuwsbrief

De volgende nieuwsbrief verschijnt 16 oktober 2018.

Binnenlandse bijeenkomsten

Op 25 september is er een extra nascholingsbijeenkomst voor zorgprofessionals die mee willen doen met "Stoptober". Onderwerpen onder andere: 'Werkt dat nou, zo'n gezamenlijke stopactie?', 'Wat kunnen stoppers verwachten?' en 'Hoe kunnen stoppen met roken-professionals daaraan bijdragen?' U ontvangt ook de Stoptober-materialen. Aanmelden bij Danielle Branderhorst.

Buitenlandse bijeenkomsten

Society for Research on Nicotine and Tobacco (SRNT) Europe, 18th annual conference, 6-8 september 2018, München, Duitsland

The eighth session of Parties to the WHO Framework Convention on Tobacco Control (COP8), 1-6 oktober 2018, Genève, Zwitserland

14th Annual conference on the International Society for the Prevention of Tobacco Induced Diseases, 4-6 oktober 2018, Izmir, Turkije

25th annual meeting of the Society for Research on Nicotine and Tobacco (SRNT), 20-23 Februari, San Francisco, Amerika

 

Gastredacteuren

Gastredacteuren

Deze nieuwsbrief is samengesteld door Hemmo Yska en Dalia Ali, co-assistenten van het UMCU.

Redactie:

Esther Croes
Toine Ketelaars
tabaksontmoediging@trimbos.nl

www.trimbos.nl
www.rokeninfo.nl

Volg ons op twitter

copyright © Trimbos-instituut 2016