Stress en roken in de zwangerschap

Hoe leer je rokende zwangere vrouwen, veelal met een lager opleidingsniveau, om met stress om te gaan? Anja Huizink, hoogleraar Ontwikkelingspsychopathologie, onderzoekt alternatieve en eenvoudige stress-coping manieren in het onderzoek  "Stress- and SmokeFree Start of Life". 

Ook bij jongeren vasculaire schade bij blootstelling aan tabaksrook

Bij jongeren tot 21 jaar die zelf roken of meeroken is al op jonge leeftijd subklinische vasculaire schade vast te stellen, met name een verslechtering van de bloedvaten en van de halsslagader. Dat blijkt uit een meta-analyse en systematische review met gegevens van 5279 jongeren. Er werd geen verschil gevonden tussen blootstelling aan actief of passief roken. Een andere review stelt vast dat onder gezonde volwassenen vasculaire schade door het gebruik van e-sigaretten ook zeer waarschijnlijk is, door de vorming van trombose en atherosclerose.

SMR-interventies verschillen in effectiviteit

Vier Cochrane reviews onderzochten de effectiviteit van specifieke stoppen-met-roken (SMR)-interventies, en voor alle vier gold dat er veel beperkingen zitten aan het beschikbare onderzoek. Er is geen bewijs dat real-time video begeleiding effectiever is dan telefonische begeleiding. Apothekers kunnen effectieve gedragsmatige begeleiding geven aan mensen die willen stoppen met roken. Onderzoek naar het toevoegen van lichamelijke oefeningen aan SMR-interventies heeft teveel beperkingen om te concluderen dat bewegen werkt. Er is matig bewijs dat het versturen van automatische SMS-berichten (of WhatsApp-berichten) effectief is. 

Voor terugvalpreventie is varenicline meest effectief

Een Cochrane review onderzocht welke interventies effectief zijn in het voorkomen van terugval als iemand is gestopt met behulp van een SMR-programma. Alleen voortgezette behandeling met varenicline blijkt hiervoor effectief, hoewel het bewijs matig is. Gedragsondersteuning om valkuilen te herkennen en voorkomen bleek niet veel op te leveren. Uit een andere meta-analyse komt naar voren dat voor adolescenten die willen stoppen met roken, farmacotherapie op de korte termijn effectief kan zijn, maar terugval niet voorkomt. 

Reclame beïnvloedt gebruik e-sigaretten

Veelvuldige blootstelling aan reclame voor e-sigaretten, ook via sociale media, verhoogt de intentie om deze te gaan gebruiken. Dit geldt ook voor niet-rokers. Zo blijkt uit een systematische review naar de invloed van sociale factoren op het gaan gebruiken van de e-sigaret. Over de invloed van andere sociale factoren, zoals omgang met vrienden en familie en de sociale normen is minder met zekerheid te zeggen.

Pleidooi voor minimale SMR-training in medische opleiding

Studenten in opleiding voor een medisch of paramedisch beroep die tijdens hun opleiding minimale stoppen-met-roken coachingsvaardigheden krijgen aangeleerd kunnen dit goed toepassen en hun patiënten stoppen ook veel vaker dan die uit controlegroepen. Eigenlijk zouden alle opleidingen voor hulpverleners voorlichting over tabakspreventie in hun curriculum moeten opnemen.

Hollandse Nieuwe

Katrien Groenhof (Universiteit Utrecht) toont aan dat met behulp van datamining (algoritmes) zeer accurate informatie over de rookstatus van patiënten in elektronische patiëntendossiers kan worden gevonden.

Michael Schreuders (Universiteit van Amsterdam) komt tot de conclusie dat adolescenten bij een antirookbeleid op hun school bij hun leraren meer antirooknormen waarnemen, maar bij hun beste vrienden juist minder.

Eke Gruppen (Rijksuniversiteit Groningen) toont aan dat roken een ongunstige invloed heeft op de belangrijkste hormoonwaarden bij schildklieraandoeningen.

Dirk-Jan van Mourik (Maastricht University) beschrijft dat afschrikwekkende foto's op sigarettenpakjes op drie verschillende manieren een positieve invloed kunnen hebben op stoppen-met-roken (pogingen).

Jeroen Pennings (RIVM) toont aan dat het toevoegen van suikers (glucose, fructose en sucrose) en bevochtigers (glycerine en propyleenglycol) aan sigaretten leidt tot een hogere uitstoot van een aantal giftige stoffen in sigarettenrook.

Anne Havermans (RIVM) heeft uitgezocht dat bijna 20.000 verschillende vloeibare vullingen voor e-sigaretten (e-liquids met smaakjes) door fabrikanten en importeurs zijn aangemeld voor de Nederlandse markt, waarbij een fruitsmaak favoriet is.

Kim Romijnders (RIVM & CAPHRI) heeft een algoritme ontwikkeld waarmee de specifieke factoren zijn vastgesteld om een onderscheid te kunnen maken tussen de profielen van duale gebruikers en exclusieve e-sigaret gebruikers.

Haoxiao Zuo (Rijksuniversiteit Groningen) toont voor het eerst aan dat sigarettenrook de werking van het enzym fosfodiësterase en de intercellulaire cyclische nucleotiden in longcellen verandert.

Ajla Mujcic (Trimbos-instituut) laat middels een meta-analyse zien dat online stoppen-met-roken interventies voor (ex-)kankerpatiënten effectief kunnen zijn.

Uit onderzoek van Eline Meijer (UMC Leiden) blijkt dat de Ask-Advice-Refer-taken uit de Richtlijn voor tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning door Nederlandse hulpverleners weinig worden toegepast.

Jannie Ong (UMC Groningen) toont aan dat bij huidige rokers de genexpressie van een bepaald RNA in de parenchymatische longfibroblasten (bindweefsels) duidelijk minder is dan bij ex-rokers.

Hanneke Scholten (Radboud Universiteit) vond dat de door hen ontwikkelde mobiele game interventie om stoppen met roken bij jongvolwassenen te bevorderen veelbelovend is.

Volgens het OESO-rapport Health at a Glance 2019 is het percentage dagelijkse rokers van 15 jaar of ouder in Nederland gedaald van 23 procent in 2007, naar 17 procent in 2017. De daling was iets sterker dan gemiddeld in de landen van de OESO.

Lopende zaken

In het 3de CAHAG (COPD & Astma Huisartsen Advies Groep)-bulletin van 2019 is er uitgebreid aandacht voor stoppen met roken en derdehands rook.

Het rookvrije UMC Groningen deelt zakasbakjes uit waarin medewerkers en bezoekers hun peuken kwijt kunnen.

In de startblokken

De vernieuwde website rookvrijezorg.com staat live. Hier vinden zorgprofessionals informatie over het rookvrij maken van hun zorginstelling.

Vanaf 5 december is het nieuwe wachtkamerfilmpje voor rookvrije ziekenhuizen geplaatst in de toolkit Rookvrije Zorg. Hierin wordt uitgelegd wat rookvrije zorg betekent, met als doel het creëren van draagvlak onder patiënten en bezoekers.

Internationale deskundigen in Nederland over sjoemelsigaret

Op 18 en 19 november zijn bij het RIVM internationale deskundigen bij elkaar geweest om de laatste wetenschappelijke inzichten te bespreken op het terrein van filterventilatie van sigaretten - de zogenoemde sjoemelsigaretten - en de impact op gezondheid en rookgedrag. Deze bijeenkomst vond plaats op verzoek van Nederland in het kader van de voorbereidingen op de internationale COP9 conferentie over tabaksontmoediging die in 2020 in Den Haag plaatsvindt. Kamerlid Van Gerven heeft Kamervragen gesteld over wat er op deze bijeenkomst precies besproken is.

Handhaving verbod rookruimtes horeca vanaf 1 april 2020

In reactie op de uitspraak van de Hoge Raad van 27 september 2019 waarbij rookruimtes per direct verboden werden, heeft staatssecretaris Blokhuis besloten dat vanaf 1 april 2020 gehandhaafd zal worden met boetes. Tot die tijd kan de NVWA ondernemers die nog een rookruimte in gebruik hebben tijdens controles aanspreken zonder verdere handhaving.

Misleidende reclame en wegwerpbare e-sigaret

Sommige aanbieders van e-sigaretten suggereren dat deze een soort ecologische producten zijn. In antwoord op Kamervragen schrijft staatsecretaris Blokhuis dat dat in strijd is met de Tabaksproductenrichtlijn. Wanneer de neutrale verpakking van tabaksproducten en e-sigaretten in 2022 worden ingevoerd, is het helemaal niet meer toegestaan om termen op de verpakking te plaatsen. De NVWA houdt toezicht op het reclameverbod, ook van online verkooppunten, en treedt op als overtredingen worden geconstateerd. Recent is ook een wegwerpbare e-sigaret op de Nederlandse markt gekomen. Die is wettelijk toegestaan. Zo'n e-sigaret dient te worden beschouwd als e-afval.

Ontwerpbesluit invoering rookverbod onderwijsinstellingen

Op 22 november 2019 is de AMvB (algemene maatregel van bestuur) waarmee uitvoering wordt gegeven aan het amendement van Dik-Faber uit 2016 waarbij een rookverbod bij onderwijsinstellingen werd voorgesteld, aan de Tweede Kamer voorgelegd. Uit de nota van toelichting blijkt dat vanaf 1 augustus 2020 de terreinen van alle onderwijsinstellingen, zonder enige uitzondering, rookvrij zullen zijn door op deze terreinen een rookverbod in te stellen, aan te duiden en te handhaven. Hiertoe wordt het Tabak- en rookwarenbesluit gewijzigd.

Standaardverpakking voor alle rookwaar

In antwoord op vragen over het ontwerpbesluit om standaardverpakkingen voor sigaretten en shagtabak in te voeren, heeft staatssecretaris Blokhuis duidelijk gemaakt dat de neutrale verpakkingen voor alle rook- en dampwaren moeten gaan gelden. Sigaretten en shagtabak worden vanaf 1 juli 2020 verpakt in neutrale verpakkingen. Voor sigaren en elektronische dampwaar is het uitgangspunt dit in 2022 in te laten gaan. Tot 20 november 2019 was een internetconsultatie over dit ontwerp open gesteld.

Vanaf 2020 geen eigen risico meer voor SMR-programma’s

Zorgverzekeraars hebben besloten vanaf 2020 geen eigen risico meer in rekening te brengen voor eerstelijns stoppen-met-rokenprogramma's. Eerstelijns stoppen-met-rokenprogramma's betekent hulp of begeleiding vanuit eerstelijnszorg, zoals bijvoorbeeld de huisarts.

ANR wint bronzen Effie met Rookvrije Generatie

De Alliantie Nederland Rookvrij (ANR) heeft met de Rookvrije Generatie een bronzen Effie gewonnen in de categorie 'Maatschappelijke impact'. De Effie is een belangrijke communicatieprijs in Nederland en wordt uitgereikt aan organisaties die een buitengewoon marketingresultaat hebben behaald.

Zondag met Lubach over tabaksindustrie

Over roken, stoptober en de lobby van de tabaksindustrie.

Oordeel bestuursrechter gevraagd over sjoemelsigaret

De Stichting Rookpreventie Jeugd stapte samen met de gemeente Amsterdam en nog dertien andere partijen naar de bestuursrechter in Rotterdam om voor elkaar te krijgen dat sigaretten met hogere uitstootwaarden dan wettelijk toegestaan van de markt worden gehaald.

Grote Europese actie tegen illegale sigaretten

Op 28 oktober 2019 heeft de FIOD samen met Europol invallen gedaan in Nederland en enkele andere Europese landen om een netwerk op te rollen dat illegale sigaretten produceerde en verhandelde. Er zijn 14 personen gearresteerd.

Utrecht: "Geen verbod op roken bij de bushalte"

In de gemeente Utrecht komt er geen verbod op het roken van sigaretten bij bus- en tramhaltes. Oppositiepartij Denk had om een dergelijk verbod gevraagd.

Hoe gevaarlijk is die e-sigaret nu echt?

Ook in Nederland zijn er toenemende zorgen over de e-sigaret. Bastiaan Venhuis (RIVM) geeft antwoord op de meest prangende vragen. De doden in de VS worden hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door vitamine E acetaat, dat gevonden wordt in e-liquids met de psycho-actieve stof THC (het werkzame bestanddeel in cannabis).

Binnenlandse bijeenkomsten

Het Jaarsymposium Verslaving vindt voor de 13e keer plaats op 10 december 2019 in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.

Het Actualiteiten Longsymposium, voor longverpleegkundigen, praktijkverpleegkundigen, praktijkondersteuners en verpleegkundig specialisten, vindt plaats op 12 december in Hotel van der Valk in Veenendaal.

Het NNvT congres vindt op 14 februari 2020 voor de zesde keer plaats. Dit is de bijeenkomst voor het uitwisselen van nieuwe onderzoeksresultaten op het brede terrein van tabaksonderzoek.

Symposium COPD, van eerste sigaret tot palliatieve zorg, Congrescentrum De Reehorst, Ede, 11 juni 2020, 13.30 -20.00 uur.

Buitenlandse bijeenkomsten

8th European Conference on Tobacco and Health (ECToH), 19-22 februari 2020, Berlijn, Duitsland.

SRNT 26th Annual Meeting, 11-14 maart 2020, Hilton New Orleans Riverside, New Orleans, VS.

13th Asia Pacific Conference on Tobacco or Health (13th APACT 2020), 2 - 4 September 2020, Bangkok, Thailand

De volgende nieuwsbrief verschijnt…

14 januari 2020