Australian Experience: Translating the Science into Clinical Practice

Renee Bittoun, associate Professor toxicologie aan de University of Notre Dame Australia, Sydney, en medeoprichter van The Journal of Smoking Cessation, was op doorreis in Nederland praat in deze column over de Australische aanpak bij het stoppen met roken. 
    

Uitbraak ernstige longziekte bij e-sigaretgebruikers in VS

In korte tijd zijn er meldingen uit 33 staten in de VS van een ernstige longziekte bij e-sigaretgebruikers. Vijf personen zijn overleden. De oorzaak is nog niet duidelijk, al lijkt een infectie niet aan de orde. Meer waarschijnlijk wordt door de e-sigaretdamp een chemische reactie in de longen uitgelokt. Relatief veel van de patiënten hadden een vloeistof met een cannabisproduct gebruikt.

Griep en longontstekingen bij (mee) roker

Rokers hebben meer kans op influenza (griep). Uit een systematische review van 9 studies blijkt dat roken de kans op griep vergroot met 34 tot 500 procent.
Een andere systematische review (27 studies, bijna half miljoen deelnemers) meldt dat roken de kans op longontsteking verdubbelt. De kans op longontsteking is dosisafhankelijk: meer roken betekent een grotere kans. Ex-rokers en 65-plussers die (passief) meeroken krijgen respectievelijk 49% en 64% vaker longontsteking. 

Roken in de zorg

Een systematische review toont dat zorgmedewerkers vrij vaak roken. 230 studies werden geïncludeerd, met bijna een half miljoen zorgmedewerkers uit 63 landen. Gemiddeld rookt 21% van de zorgmedewerkers (mannen 31%, vrouwen 17%). In landen met hoge inkomens werden de laagste percentages gevonden. Bij de mannen roken artsen in landen met middelhoge tot lage inkomens het vaakst, bij vrouwen zijn dat verpleegkundigen in landen met een hoog tot middelhoog inkomen.  

Daling rokende adolescenten en meerokers na nieuwe wetgevingen

In bepaalde staten van de VS waar het tabaksverbod onder 21 jaar is ingevoerd, daalde het aantal rokende adolescenten. Dat bleek uit een studie die vragenlijsten voor en na invoering vergeleek. Regelmatig roken én recent roken werden beide 39% minder vaak gezien bij 18-20-jarigen in de staten met verbod.
Na invoer van wetgeving in Alberta, Canada, die o.a. roken op de werkvloer verbiedt, werd een reductie in meeroken geobserveerd. Enquêtes, afgenomen voor en na invoering in 2008, tonen een afname in meeroken op de werkvloer én in huis met respectievelijk 33% en 47%. Auteurs van beide artikels benadrukken echter het belang van nader onderzoek naar causaliteit. 

Hollandse Nieuwe

Floor van den Brand (Universiteit van Maastricht) toont aan dat rokers met sociale steun van collegae of een niet-rokende partner, tot tweemaal vaker succesvol stoppen.

Marloes Derksen (Amsterdam UMC) beschrijft de problemen waar verpleegkundigen tegenaanlopen, bij ondersteuning van achtergestelde, rokende, zwangere vrouwen.  

Valéria Lima Passos (Universiteit van Maastricht) benadrukt dat het stoppen met roken een dermate complexe taak is, dat gepersonaliseerde aanpak bij iedere patiënt vereist is. 

Paulien Nuyts (Amsterdam UMC) poneert dat -in het kader van de rookvrije generatie- een tabaksverbod onder 21 jaar ook in Europa politiek bespreekbaar moet worden. 

Paulien Nuyts (Amsterdam UMC) concludeert dat de huidige literatuur geen significante associatie aantoont tussen dichtheid van tabak-verkooppunten en rokende jongeren.

Tessa Scheffers-van Schayck (Trimbos instituut) concludeert dat de telefonische stoppen-met-roken coaching Rookvrije Ouders ook effectief is in de praktijk.

Michael Schreuders (Amsterdam UMC) verkondigt dat rookvrij schoolbeleid bijdraagt aan anti-rook overtuigingen bij adolescenten, vooral bij jongeren uit een rookvrij gezin. 

Sigrid Troelstra (Amsterdam UMC) rapporteert dat rokers 31% meer kans hebben op ziekteverzuim en bijna driemaal zoveel ziektedagen opnemen.

Marc Willemsen (Trimbos-instituut) beschrijft de vormen van progressie die nodig  zijn voor een Tabaksvrij Europa. 

Tweede Kamer onderschrijft het Preventieakkoord

Een meerderheid van de politieke partijen staat achter de ambities en de maatregelen voor tabaksontmoediging uit het Preventieakkoord. Dat bleek uit het plenaire Kamerdebat op 3 september. De rookvrije generatie wordt door bijna iedereen omarmt. Sommige partijen riepen op strengere maatregelen te nemen of om bepaalde maatregelen sneller of minder snel in te voeren. Staatssecretaris Blokhuis blijft pal achter de afspraken en de termijnen uit het Preventieakkoord staan. De ANR is blij met de steun uit de Kamer en TabakNee constateert dat er in politiek Den Haag een positieve cultuuromslag heeft plaatsgevonden.

NVWA treedt op tegen verboden e-sigaret Juul

In antwoord op Kamervragen geeft staatssecretaris Blokhuis aan dat de NVWA boetes heeft opgelegd aan winkels die de verboden Amerikaanse e-sigaret Juul, die meer dan 20 mg nicotine per ml kan bevatten, verkopen. De betreffende winkels hebben de verkoop van de Juul gestaakt.

WHO voortgangsrapport 2019

Het 2-jaarlijkse voortgangsrapport van de WHO over de implementatie van het FCTC-verdrag geeft aan dat hoewel steeds meer effectieve tabaksontmoedigingsmaatregelen wereldwijd worden ingevoerd, de stoppen-met-roken voorzieningen in slechts 23 landen aan de best-practice normen voldoen. Wereldwijd zijn er naar schatting nog 1,1 miljard rokers, waarvan 80% woonachtig in midden- en lage inkomenslanden.

Groot-Brittannië streeft naar rookvrije samenleving in 2030

Vlak voor haar aftreden als premier van het Verenigd Koninkrijk, heeft Theresa May een reeks voorstellen gepubliceerd om het land gezonder te maken. Eén van die voorstellen is om het Verenigd Koninkrijk vóór 2030 rookvrij te maken, waarbij aan de tabaksindustrie een ultimatum wordt gesteld.

Leeftijdsgrenzen in het buitenland

De Belgische Kamer heeft een wetsvoorstel goedgekeurd om de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten op 18 jaar vast te stellen. Dat was 16 jaar. Uit een survey blijkt dat een meerderheid van de Finnen, inclusief een groot deel van de huidige rokers, de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten wil verhogen van 18 naar 20 jaar. 

Rookverbod succes in Schotse gevangenissen

In november 2018 werd een algemeen rookverbod in de Schotse gevangenissen ingevoerd. Velen maakten gebruik van de aangeboden stoppen-met-roken hulp of e-sigaretten. Het rookverbod is een succes.

Wanda de Kanter te gast bij tv-programma Zomergasten

Op 25 augustus was Wanda de Kanter te gast in het tv-programma Zomergasten. De longarts staat bekend om haar actieve inzet tegen de tabaksindustrie. De Kanter wist op een warme manier de essentie van het rookprobleem in Nederland aan te stippen. In de media werd alom positief gereageerd op de uitzending. 

Zorgverzekeraars bemerken spectaculaire toename stoppogingen

Steeds meer rokers proberen te stoppen, melden VGZ, CZ en Menzis. In 2018 hebben 40 duizend rokers een vergoeding gevraagd bij deze verzekeraars, voor bijvoorbeeld een stopcursus of medicatie tegen rookverslaving. Dat getal is een spectaculaire 12 keer hoger dan in 2012, toen vroegen slechts 3200 rokers hulp bij de verzekeraars.
VGZ, CZ en Menzis maken ongeveer 60% van de zorgmarkt op, derhalve ligt het daadwerkelijke aantal mensen dat wil stoppen met roken nog hoger.

Jaarlijks forse afname sigaretconsumptie

Sinds 2011 worden er ieder jaar 1,4 miljard minder sigaretten gerookt in Engeland dan het voorgaande jaar, meldt een studie gefinancierd door Cancer Research UK. Niet alleen neemt het aantal rokers drastisch af, ook roken niet-stoppers minder dan voorheen. Deze afnames suggereren mogelijk dat strikte tabakswetgeving en ontmoedigingsbeleid werkt. Op dit moment rookt nog 16% van de Engelse bevolking.

Stadions profvoetbal rookvrij

Vanaf het seizoen 2020/2021 zijn alle stadions van clubs in de Eredivisie en Keuken Kampioen Divisie geheel rookvrij. De voetbalclubs, de KNVB en de ANR willen hiermee een goed voorbeeld geven aan jonge toeschouwers. Clubs die komend seizoen nog niet rookvrij zijn, hanteren een ontmoedigingsbeleid.

Artsen bezorgd om rokende kinderen

De artsenfederatie KNMG benadrukt het belang om roken onder kinderen te verminderen. Dagelijks starten 27 kinderen met roken. Dat getal moet teruggedrongen, om een rookvrije generatie in 2040 te kunnen realiseren. De federatie oppert forse prijsverhoging van sigaretten en vermindering van tabaksverkooppunten. Een grote groep artsen heeft dinsdag 3 september het Kamerdebat bijgewoond, om hun stelling kracht bij te zetten. 

Rookplek op treinstation gaat verdwijnen

Over twee jaar zijn alle treinstations rookvrij, als het aan ProRail ligt. Het bedrijf ziet een totaal rookverbod als onvermijdelijk. Derhalve is ProRail nu al de discussie aangegaan binnen de spoorsector.
Vanaf 2004 geldt er al een gedeeltelijk verbod op alle stations en in de treinen. De aangewezen rookplekken zullen volgens ProRail spoedig verdwijnen. Het bedrijf wil zodoende de belangen van het merendeel van de passagiers behartigen. 

De volgende nieuwsbrief ...

... verschijnt op 15 oktober. 

Binnenlandse bijeenkomsten

Symposium Leefstijlzorg in het ziekenhuis; met aandacht voor roken, alcohol, gezond gewicht. Medisch Centrum Leeuwarden, Henri Dunantweg 2, Leeuwarden, 20 september 2019, 15.00 - 17.30 uur.

NIP-Symposium 'Tabak van!' Op weg naar een rookvrije GGZ en verslavingszorg?, Zalen van Zeven, Boothstraat 7, Utrecht, 15 november 2019, 13.00 - 17.00 uur.

Het NNvT congres vindt op 14 februari 2020 voor de zesde keer plaats. Dit is de bijeenkomst voor het uitwisselen van nieuwe onderzoeksresultaten op het brede terrein van tabaksonderzoek.

Buitenlandse bijeenkomsten

15TH ANNUAL CONFERENCE of the International Society for the Prevention of Tobacco Induced Diseases, 13-15 October 2019, National Cancer Center Research Institute, Tokyo, Japan

The 7th annual UK E-Cigarette Summit,14 november 2019, The Royal Society, Londen

8th European Conference on Tobacco and Health (ECToH), 19 -22 februari 2020, Berlijn, Duitsland

SRNT 26th Annual Meeting, 11-14 maart 2020, Hilton New Orleans Riverside, New Orleans, VS

Gastredacteur

Bram de Boer is gastredacteur bij deze editie van de nieuwsbrief. Hij studeert Geneeskunde aan de Universiteit van Utrecht.